Oren uitspuiten, wond hechten? Niet meer naar de huisarts, maar naar de doktersassistent

In de huisartspraktijk van Lonneke Reedijk (45) in de Roosendaalse wijk Kroeven weten ze sinds 15 maart dat het heel anders kan. In plaats van uren aan de telefoon te zitten, heeft de 22-jarige assistente Destiny Zijderveld ineens tijd om oren uit te spuiten, wondjes te hechten, meiden te ontvangen die aan de pil willen en andere betrekkelijk eenvoudige medische handelingen te doen die heus niet allemaal op het bord van Reedijk hoeven te belanden.

Die heeft zo op haar beurt meer tijd voor zaken en consulten die echt bij een huisarts thuis horen. En laat dat nu bittere noodzaak zijn in regio’s zoals WestBrabant en Zeeland waar het huisartsentekort groeit en praktijken inmiddels zo vol zitten dat er geen nieuwe patiënt meer bij kan.

‘Lastig om opvolgers te vinden’

,,Ik weet dat in Roosendaal de komende jaren weer collega’s met pensioen gaan. Het wordt heel lastig om daar opvolgers voor te vinden. We moeten het werk slimmer organiseren waardoor huisartspraktijken kunnen groeien wat betreft het aantal patiënten”, aldus Reedijk.

In Roosendaal gaan de komende jaren weer collega-huisartsen met pensioen. Het wordt heel lastig om daar opvolgers voor te vinden.

Slimmer betekent gebruik maken van digitale technologie, zegt huisarts Charlotte van Sassen (40) uit Zevenbergen die eind 2019 samen met zorgondernemer Paul Witteman het bedrijf ‘Huisartsen van Nederland’ startte. Van Sassen is tevens docente en promovenda aan de huisartsopleiding in Rotterdam.

Inzet van ‘Huisartsen van Nederland’: de introductie in huisartspraktijken van een online-afsprakenprogramma op basis van kunstmatige intelligentie. Reedijk was in maart landelijk de eerste huisarts die proef ging draaien met deze triagesoftware, al stond ze niet meteen te juichen.

,,Ik twijfelde of oudere patiënten het zien zitten om hun vraag of medische klacht online aan te kaarten. Vroeg me ook af of ouderen digitaal voldoende vaardig zijn. Maar mijn drie assistenten zagen direct de voordelen en haalden mij over om mee te doen aan deze pilot. Ze hadden gelijk! De eerste ervaringen zijn heel positief.”

Hoe het werkt voor de patiënt? Best eenvoudig. In plaats van te bellen voor een consult, klikt de patiënt op de site van de huisartspraktijk het online-formulier aan om zijn aandoening te omschrijven. De software werkt niet met standaard vragen, maar met algoritmen. Dat betekent dat het specifieke antwoord van de patiënt op een vraag leidt naar een specifieke nieuwe vraag.

Op basis daarvan geeft de software een indicatie voor een aantal mogelijke diagnoses en bij elke diagnose staat een indicatie van urgentie. Doktersassistente en huisarts beslissen vervolgens over de diagnose en welke behandelingen of afspraken nodig zijn.

Maar hoe zit het bij pijn op de borst? Hartkloppingen? ,,Dan meldt de computer: bel direct 112. Bij dat soort klachten bellen mensen uit zichzelf al met de spoedlijn”, is de ervaring van Reedijk.

Bij klachten zoals pijn op de borst of hartkloppingen bellen mensen uit zichzelf al met de spoedlijn.

Tijdwinst boeken

Toch leidt de intrede van kunstmatige intelligentie bij de huisarts mogelijk niet bij iedereen tot een vreugdedans. ,,Zie het vooral als hulpmiddel voor huisarts en assistenten om de patiëntenstroom beter te kanaliseren en tijdwinst te boeken. De arts houdt altijd het overzicht over wat er online binnen komt. De software helpt juist om diagnosefouten te voorkomen”, aldus Van Sassen die erop wijst dat in Finland en Engeland al op grote schaal met dit systeem wordt gewerkt.

,,Nederlandse huisartsen zijn te behoudend als het gaat om digitale oplossingen. Die koudwatervrees is onterecht. Gezien het groeiende huisartsentekort is innovatie hard nodig. ‘Huisartsen van Nederland’ is geboren uit idealisme. Doktersassistenten stompen bovendien af als ze hele dagen aan de telefoon zitten. Ze zijn goed opgeleid, geef ze dan ook die rol in de directe patiëntenzorg”, zegt Van Sassen.

Nederlandse huisartsen zijn te behoudend als het gaat om digitale oplossingen. Die koudwatervrees is onterecht.

Reedijk en assistente Zijderveld zijn blij dat ze de stap gewaagd hebben. ,,Urenlang aan de telefoon zitten en patiënten bevragen is vermoeiend, maar ook foutgevoelig. Je ziet dat mensen in de wacht staan, dus wil je door. De software vist juist de urgentie eruit”, weet Zijderveld die dolblij is dat ze meer tijd heeft om patiënten echt te zien en te helpen.

De Roosendaalse huisarts vindt het eeneyeopener dat oudere patiënten het fijn vinden om online contact te maken. Ze nemen de tijd om de vragen stap voor stap te doorlopen. Bovendien zitten lang niet alle patiënten erop te wachten om hun hele verhaal op te dissen aan de telefoon. Komt bij, aldus Reedijk, dat lang niet alle 70-plussers tegenwoordig kwetsbaar en digibeet zijn. ,,Ik heb patiënten tussen de 75 en 80 jaar die een paar keer per week op de tennisbaan staan. Het is goed voor huisartsen om dat ook voor ogen te houden.”

En patiënten, jong of oud, die dat online-gebeuren toch niet zien zitten en gewoon willen bellen? Dat blijft mogelijk. Maar houd wel rekening met die telefonische wachtrij.

Huisarts Lonneke Reedijk in Roosendaal is blij dat ze is gestart met een proef voor onlineafspraken. De eerste ervaringen zijn heel positief. © Pix4Profs/ Ramon Mangold

‘Meeste huisartspraktijken zitten ram vol’

Nijpend: net afgestudeerde huisartsen die niets voelen voor het starten of overnemen van een solo-praktijk en liever beginnen als waarnemer. Huisartsen werken tegenwoordig sowieso liever parttime.

,,Het runnen van een eigen praktijk kost veel energie. Je bent manager van een bedrijf. Dat komt bovenop de patiëntenzorg. Daar heeft lang niet iedereen zin in”, aldus huisarts Lonneke Reedijk in Roosendaal.

Toen zij op 1 maart een duo-praktijk inwisselde voor een solo-bedrijf werd ze overspoeld met 700 nieuwe patiënten. Totaal telt haar praktijk in de vergrijsde wijk Kroeven nu ruim 2.200 patiënten.

De meeste huisartspraktijken in West-Brabant zitten ram vol, bevestigt de Bergse huisarts Martijn Raat, bestuurslid van de regionale Huisartsenkring. Zie als nieuwe inwoner nog maar eens een praktijk te vinden.,,Dat is inderdaad lastig. Bovendien krijgt de huisarts steeds meer taken op zijn bord.” Uit onderzoek in 2018 bleek al dat twee derde van de huisartsen gebukt gaat onder hoge werkdruk.

Volgens de Landelijke Huisartsenvereniging heeft in 2023 de helft van de regio’s een huisartsentekort en in 2028 bijna allemaal. In Zeeland is het helemaal bar en boos, maar in West-Brabant gaat het evenmin de goede kant op. West-BrabantWest heeft helaas minder aantrekkingskracht op hoger opgeleiden, aldus Raat. ,,Terwijl deze regio toch hard aan de weg timmert.”